μην  [bzw.]  μη

1. Wortart:

αρνητικό μόριο που συνάπτεται με ρηματικούς και ονοματικούς τύπους  [ΛΜΠ]

2. zur Unterscheidung μην – μη:

a) [allgemeine Regel]: 

"μην" πριν από φωνήεν ή από τα σύμφωνα κ, π, τ, ξ, ψ

b) [Spezialfall 1]:

λαϊκ., μόνο ως "μην": για να εισαγάγει ευθεία ερώτηση, οπότε φανερώνει απορία, ενδοιασμό ή και προσδοκία τού υποκειμένου – π.χ.:

• μην είδες τον Γιώργο;

• μην τυχόν βαρέθηκες και θέλεις να πηγαίνουμε;

c) [Spezialfall 3]:

μόνο ως "μη", με ονοματικούς τύπους: αντιστρέφει την έννοια τής λέξεως με την οποία συνεκφέρεται, δηλώνοντας την άρνησή της – π.χ:

• μη ανανέωση τής εγγραφής συνεπάγεται διαγραφή από τα μητρώα

• μη ευσυνείδητος

• μη έμπειρος

• μη κατέχων τα πράγματα

• τα σταθμευμένα ή μη αυτοκίνητα

[Quelle: ΛΜΠ]

3. Bedeutung u.a.: για να μην ("όπου το «για» ή και το «να» παραλείπονται") [ΛΔΗ, σ. 226]

π.χ.:

• Φύγε, καλύτερα, μην μετανοήσεις. (= για να μην μετανοήσεις)    [ΛΔΗ]

• Φόρεσε το παλτό σου, μην αρρωστήσεις.   [ΛΔΗ]

• Δεν θέλει, λέει, να πάει με τα πόδια, να μην κουραστεί.    [ΛΔΗ]

• Θα πάρει ταξί, να μην αργήσει.   [ΛΔΗ]

• Πάψε τώρα (για να) μην φας καμιά και δεις τον ουρανό σφοντύλι!  [ΛΔΗ, σ. 368]

• άπλωσε το χέρι του, προσεχτικά, μην την ξυπνήσει  °  vorsichtig, um sie nicht aufzu­wecken, streckte er seine Hand aus

4. μη(ν) nach Verben (bzw. Hauptwörtern), die Befürchtung, Besorgnis, Verdacht etc. ausdrücken:

[μην / μη] με ρήματα ή εκφράσεις που σημαίνουν φόβο, στενοχώρια, υποψία κ.λπ., αντικαθιστά το "μήπως" και δηλώνει φόβο, φροντίδα, ενδοιασμό  [ΛΜΠ]

[bzw.:]

[μην / μη] εισάγει δευτερεύουσες ενδοιαστικές προτάσεις· μήπως  [ΛΚΝ]

π.χ.:
• Κράτησα την αναπνοή μου από το φόβο μην προδοθώ από την ανάσα μου.  °  Ich hielt die Luft an, aus Angst, ich würde mich durch mein Atmen verraten.

[Anm.: vgl. die zweite griechische Über­setzung desselben deutschen Satzes:

Σταμάτησα ν’ αναπνέω, απ’ το φόβο μου μήπως με προδώσει η αναπνοή μου.

[DF + (beide) GF aus: Friedrich: Currywurst]

• ν[ο]ιάζεται μη σκεβρώσει η βάρκα του εκεί κάτου [= κάτω] στο νησί  °  er sorgt sich [= ist besorgt], dass sich dort unten auf der Insel sein Boot ver­ziehen könnte [weil es (in seiner Abwesen­heit) schon so lange an Land liegt]    [GF+DF aus: Μυριβήλης: Η ζωή εν τάφω]

• ο φόβος της μη χάσει τον Ησύχιο  °  ihre Angst, Hesychios [= ihren Ehemann] zu ver­lieren   [GF+DF aus: Ζατέλη: Φως]

• φοβάμαι μη μoυ κρύβεις την αλήθεια  [ΛΜΠ]

• το έσκασε από φόβο μην τη χτυπήσουν   [ΛΜΠ]

• Φοβάται μη δεν ξαναγυρίσουν.  [Anm.: μη δεν *]  [ΛΚΝ]

*[vgl. Mackridge (GF), S 415: {...}, αν εισάγεται με το "μη" αρνητική πρόταση, η άρνηση που περιέχεται σ’ αυτήν είναι "δεν".] 

• Φοβάται να μην κρυώσουν.   [Anm.: να μην!]   [ΛΚΝ]

• Έχω αγωνία να μη δεν προλάβω το τρένο.  [Anm.: να μη δεν!]  [ΛΚΝ]

weitere BSe:

• s. unter φοβάμαι (Z 3)

5. Verwendung in Aufforderungssätzen:

6. [lt. ΛΜΠ volkstümlich:] Verwendung in (direkten) Fragesätzen:

7. αν μη τι άλλο:

*) [Anm.: entspricht damit deutschen Ausdrücken wie: zumindest, wenigstens, immerhin, jedenfalls, wenn schon sonst nichts]

**) [Anm.: entspricht damit deutschen Ausdrücken wie: vor allem (auch), insbe­sondere]

(weitere) BSe: